شهر قمصر

شهر قمصر یکی از شناخته شده ترین مناطق گردشگری شهرستان کاشان است که به واسطه باغ های گل محمدی ، گلاب های خالص و مراسم گلابگیری خاصی که دارد شهرت یافته است . این شهر آب و هوایی نسبتا معتدل دارد و به علت داشتن آب های گوارا از قدیم به عنوان یکی از بهترین ییلاق های کاشان به شمار می رود. وجود ارتفاعات ، تکیه گاه مناسبی جهت تماشای چشم انداز باغ شهری قمصر ایجاد کرده است .

شهر زیبای قمصر در حقیقت باغ شهری است که بیشترین مساحت آن را باغ های متنوع ، مزارع و گلستان ها پوشش داده است . این فضا از جنبه های مختلف طبیعی و انسانی ، جذابیت های خاص خود را دارد . در کوه های شمال قمصر و در ابتدای دره عمیق فرفهان وجود چشمه آب گرم معدنی صالح به عنوان یک کانون جذب توریست معرفی می شود . از حیث منابع آب ، وجود چشمه ها ، قنوات و چاه های متعدد و جریان دائمی آن ها در زیر سایه درختان شهر ، مهمترین عامل در ایجاد فضای فرح بخش قمصر است . در اوایل خردادماه با شکفتن گل های محمدی رایحه ای دلپذیر سراسر قمصر را می گیرد . از دیگر جاذبه های طبیعی چنار تنومند مسجد جامع قمصر با محیط 15 متری آن با قدمتی بیش از 1000 سال و همچنین چنار تنومند کوچه خورد در محله بالا به عنوان نقاط عطفی در تاریخ کهن قمصر مورد توجه است .

مساجد و زیارتگاه ها

مهمترین جاذبه های تاریخی _ مذهبی شامل مساجد و بقاع متبرک امامزادگان است که دو نمونه آنها از اهمیت خاصی برخوردار است : مسجد امام حسن و محراب گچ بری آن در محله میان ده . این محراب قدیمی ترین اثر تاریخی موجود در شهر قمصر است با گچ بری های بسیار زیبا و بدیع دوره ایلخانی ، که در آن دو کتیبه قرآنی به خط کوفی و به صورت برجسته و بسیار ظریف وجود دارد . این شاه کار گچ بری در منطقه بی نظیر است .

بقعه و بارگاه امامزاده پیرداود و امامزاده پیرسلیمان در محلات بالا و پایین قمصر از جمله کانون های جذب زائر است . حضور این امامزادگان مربوط به سده دوم بعداز اسلام بوده است . بنای بقعه داود مربوط به عهد صفوی است و در دهه اخیر نیز در اثر مرمت های قابل توجهی که در آستان امامزاده داود و همچنین امامزاده پیرسلیمان (ع) صورت گرفته مجموعه ای کامل و بسیار زیبا و فرح بخش ایجاد شده است .

خانه های تاریخی و بافت قدیم

وجود خانه های تاریخی نظیر دو خانه احسانی ها و خانه ذاکری ها و رئوفی ها ، از دیگر جادبه های گردشگری شهر قمصر است . از میان این دو خانه خانه احسانی ها معرفی می شود : این خانه ها به عنوان کهن ترین و باشکوه ترین خانه های اعیانی قمصر در سال 1215 ه.ق با تنوع در طرح و کیفیت معماری به سبک ییلاقی با وسعت زیاد و ایوان های با شکوه و متعدد و عناصر مختلف سنتی ، در طبقات چندگانه و بر اساس مصالح و ویژگی های محلی بنا شده است . نقل است که مستوفی الممالک قاجار نیز طی سفر به قمصر در این خانه ها سکونت داشته است . سکونت عالم شهیر و محدث بزرگ اسلامی ، ملامحسن فیض ، در قمصر و سرای باشکوه و وسیع آن ، از افتخارات تاریخ قمصر است .

حمام تاریخی کوچه خورد

حمام کوچه خورد از جمله آثار تاریخی ارزشمندی است که در محله بالا و در نزدیکی چنار تنومند کوچه خورد است . اگرچه در حال حاضر مدرک مستندی جهت تعیین تاریخ دقیق ساخت این بنا در دست نیست ، با در نظر گرفتن سبک معماری و طرح نقشه بنای آن می توان گفت که مربوط به قبل از دوره قاجار است . زیرا از این لحاظ شبیه حمام خان در بازار کاشان است که در دوره زندیه احداث شده و زلزله سال 1192ه.ق را از سر گذرانیده است . بر خلاف عموم بناهای تاریخی قمصر این حمام در مکانی خارج از مسیر سیلاب قرار داشته و از گزند حوادث محفوظ مانده است .

کاروانسرای شاه عباسی

از جمله جاذبه های برجسته و آثار مهم تاریخی قمصر کاروانسرای عباسی است . این کاروانسرا از سلسله کاروانسراهای دوران شاه عباس صفوی است که در فاصله دو کیلومتری از شهر قمصر در مسیر راه کاروان رو تاریخی_ قهرود_ اصفهان بنا گردیده است . این کاروانسرا از جمله کاروانسراهای با شکوه و کامل است و با توجه به این که در مکانی مناسب بنا شده و در دوره های گذشته نگهداری و تعمیر شده است در حال حاضر بنای آن بدون هیچ فرسودگی و تغییر پایدار مانده است .

سد تاریخی و سنگ سیل قمصر

از جمله آثار ارزشمند تاریخی قمصر سد آن است . این سد که قدمتی معادل روی آمدن شهر کاشان دارد ، در زمان ملک شاه سلجوقی بنا شده و از دیوارهایی بزرگ و مخزنی پرحجم برخوردار است . این سد که با سنگ و ساروج ساخته شده ، در بین تمام سدهای قدیمی ایران تنها سدی است که دارای دو راه پله برجی در بدنه خود است . موقعیت مکانی آن در انتهایی ترین نقطه قمصر ، یعنی پایین دست محله فرفهان است و در اثر سیلاب های متعدد، خاصه سیل سال 1335 از رسوبات پر شده و امروز غیر فعال است . در مسیر راه سد در چند صدمتری قبل از آن ، سنگی عظیم در بستر دره فرفهان مشاهده می شود که با در نظر گرفتن ویژگی های آن ، جاذبه گردشگری قلمداد می شود . این سنگ که از حجمی معادل 300 مترمکعب برخوردار است ، در سال 1335 در اثر سیل مذکور از مجموعه رسوبات سنگی چشمه آب گرم صالح کنده شده ، و حدود 5 کیلومتر جا به جا شده است . در حقیقت اندازه و حجم فوق العاده سنگ ، عظمت و قدرت سیل سال 1335 را گواهی می دهد که توانسته است تکه ای به این بزرگی را از کوه کنده و در این مسافت طولانی حمل کند .

وجود بافت تاریخی قمصر و شکل خاص و منحصر به فرد آن، یعنی وجود کوچه های پرپیچ و خم و تنگ به همراه خانه های قدیمی با شکل معماری و طرح ویژه سنتی خود در نوع خود جاذبه ای در گردشگری محسوب می شود . در کنار این فضای سنتی و تاریخی روستایی ، وجود خانه ها و کوچه های متعدد مسکونی مربوط به خوش نشینان و جمعیت فصلی قابل تامل است . این واحد های مسکونی جدید با بهترین و متنوع ترین طرح و نمای ظاهری و نوع خاص فضا سازی پیرامون آن – که منطبق با موقعیت باغ شهری قمصر است – ایجاد شده است و در بین باغ های سبز قمصر جلوه نمایی می کند . در نتیجه این دو مجموعه ، یعنی بافت سنتی و بافت جدید با بهترین خانه های ویلایی و مدرن ، مجموعه ای خاص از دیدگاه ریخت شناسی شهری پدید آورده است .

گلاب و گلابگیری ( مهمترین جاذبه گردشگری قمصر )

در این دیار از گذشته های دور بنا بر جبر محیطی و از سویی ذوق و سلیقه خاص ساکنین ، دستاورد های هنری و صنعتی زیادی حاصل شده است ، از جمله می توان گلابگیری ، قالی بافی ، صابون سازی ، جوزغند سازی و تهیه خشکبار را نام برد . از این میان گلابگیری از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . جاذبه فطری گل و گلاب بعنوان اساسی ترین و زیرساختی ترین کانون جاذبه در جذب توریسم ، در رقم های چند صد هزار نفری مشخص است . شهر گل پرور قمصر بعنوان پایتخت گل و گلاب کشور ضمن اینکه مهد پرورش این گیاه بوده ، در حقیقت نقطه ایجاد یکی از روش های بسیار دقیق و ظریف گلابگیری است . بر این اساس قمصر با برخورداری از توان های محیطی ویژه ، با تولید عالی ترین محصول گل از حیث درجه اسانس و روش اصیل گلابگیری سنتی بهترین نمونه گلاب را عرضه می کند که این امر منجر به اشتهار جهانی قمصر شده و به تبع آن حوزه نفوذ قمصر در فصل بهار از سطح منطقه بسیار فراتر رفته است .

موزه گلاب قمصر که در خانه ذاکری‌ها واقع است و تاریخ یک هزار ساله گلابگیری و ادوات آن را نشان می‌دهد از دیگر جاهای دیدنی قمصر کاشان است.

مثل بیشتر شهرها ، این شهر هم باغ پرندگانی به وسعت ۱۰ هزار هکتار دارد که پرندگانی از ۱۷ کشور دنیا در آن زندگی می‌کنند.