مهارت گلابگیری قمصر

درست است که این شهر با بناهای تاریخی و آب و هوای کویری اش گره خورده ولی محبوبیت آن به دلیل برگزاری مراسم جذاب گلاب گیری و صادرات گلاب درجه یک است. آیینی که قرن هاست در فرهنگ این شهر ریشه دوانده و آوازه کیفیت و مرغوبیت گلاب های حاصل از این مراسم به آن سوی مرزهای جهانی رسیده است. اگر آشنایی سطحی با گلاب گیری و مراسم سنتی آن داشته باشید احتمالاً اسم قمصر را شنیده‌اید. قمصر یکی از توابع شهرستان کاشان است که به علت حاصل خیزی خاک و آب و هوای مناسب دارای زمین‌های کشت گل محمدی مرغوبی است. قمصر کاشان سال‌هاست که از این نعمت به خوبی استفاده کرده و گردشگران زیادی را با راهنمای سفر به کاشان پای مراسم گلاب گیری می‌کشاند. این جشن بهاری که بیش از ۲ میلیون گردشگر را روانه باغ های گل محمدی قمصر کاشان می کند از اواسط اردیبهشت ماه شروع و تا نیمه های خردادماه ادامه دارد. استفاده از روش سنتی برای گلاب گیری، این مراسم را از بقیه گلاب گیری ها متمایز ساخته است.

آثار باستانی کشف شده و بررسی اسناد بین المللی نشان می دهد که تولید گلاب و مراسم گلاب گیری در ایران و کاشان از عمری طولانی برخوردار است. با اینکه ایرانیان از چندین هزار سال پیش گل محمدی می‌کارند و این گل از گیاهان بومی ایران به شمار می رود ولی آیین گلاب گیری از هزار سال پیش شروع شده و تا به امروز ادامه داشته است. تا جایی که اکنون قمصر کاشان به عنوان قطب گلاب گیری جهان شناخته شده و حجم زیادی از گلاب های تولیدی به خارج از کشور صادر می‌کند. علاوه بر این موضوع برای پی بردن به قدمت پروژه گلاب گیری می‌توان به طرح گل سرخ روی اشیای باستانی، سفرنامه ها و آثار نویسندگان تاریخی که مهر تاییدی بر این تاریخچه طولانی هستند اشاره داشت.

همانطور که پیش‌تر گفته شد شهر قمصر را مهد مرغوب‌ترین گلاب دنیا می‌دانند، همان گلابی که هر سال کعبه را با آن سشتشو می‌دهند و فضاهای مذهبی دیگر را به عطر آن آغشته می کنند. این شهر پر از باغ گل محمدی بوده و در سطح جهانی معروف شده است. 

فرآیند گلاب گیری حدود ۴ تا ۷ ساعت طول می‌کشد و لوازمی همچون دیگ بزرگ مسی، نی،‌ پارچ یا قرابه، تغار مسی (درپوش)، حوض آب و اجاق برای گلاب گیری مورد نیاز است. معمولاً این ظروف مسی یا آلومینیومی توسط مسگرهای کاشانی و افراد بومی ساخته می‌شوند. به این ترتیب، گل چین‌ها قبل از طلوع آفتاب برای چیدن گل‌های سرخ محمدی روانه باغ و کوهستان‌ها می‌شوند.
قبل از مراسم نیز گل‌ها و دیگ‌ها را به کنار رودخانه‌ای می‌برند و بعد از خواندن دعاهای مذهبی به کارگاه بر می‌گردند. گلاب گیری با گذاشتن دیگ مسی بر روی اجاق و اضافه کردن آب و گل‌های محمدی شروع می‌شود. معمولاً با توجه به نوع گلابی که قرار است تولید شود اندازه متفاوتی از گل‌های سرخ به آب اضافه شده و سپس درپوش مسی گذاشته می‌شود.
روزنه‌های بین درپوش و دهانه ظرف نیز با خمیر نان یا تفاله گل پوشانده شده و وزنه‌ای با هدف کنترل فشار ناشی از بخار بر روی درپوش قرار داده می‌شود.
این دیگ‌ها با یک جفت نی آلومینیومی به پارچ‌هایی که داخل آب رونده یا جوی آب قرار گرفته، وصل شده‌اند و بعد از به جوش آمدن محتویات دیگ، عمل تقطیر انجام می‌شود و گلاب تولیدی به داخل پارچ مسی ریخته می‌شود. لازم به ذکر است روغن بسیار نازکی که روی گلاب داخل پارچ می‌نشیند، اسانس عطر گل سرخ است که با سرنگ برداشته می‌شود.