مسجد ومدرسه سلطانی

مسجد مدرسه سلطانی که در مجموعه بازار تاریخی کاشان قرار دارد ،  بنایی مربوط به دوره قاجار می‌باشد که همه ویژگی های معماری و فنون رایج آن زمان را در خود جا داده و هنوز هم سرپاست . این مدرسه که امروزه به مسجد و حوزه علمیه امام خمینی معروف است یکی از یادگارهای زیبای دوران قاجار است و از طرفی یکی از باشکوه ترین مدارس علمیه کاشان به حساب می آید . این ساختمان به دستور فتحعلی شاه قاجار و توسط میرزا ابوالقاسم اصفهانی ساخته شد و معمار آن استاد محمد شفیع بوده و گفته می شود که ساخت آن بین سال های 1221 تا 1229 ه.ق طول کشیده است . این مدرسه به واسطه طرح عالی ، نقشه مرغوب ، وسعت فضا و منظره زیبای آن بسیار دلنشین است و تولیت و تصدی موقوفات و تدریس طلاب مدرسه نیز با دستور شاه قاجار به مرحوم حاج ملا احمد نراقی و پس از آن به فرزندان و نوادگان وی واگذار شد . 

صحن و سرای وسیع مدرسه مربع مستطیل و بر چهار جانب آن ۵۲ حجره با ایوان جلو و صندوق خانه جداگانه برای هر یک بنا شده و دارای هشت کتیبه خشتی مشتمل بر آیات قرآن است و کتیبه ایوان بزرگ نیز با قصیده ای از فتحعلی خان صبا مزین شده است.  کتیبه ایوان غربی مدرسه امام خمینی شامل قصیده ای است از ملک الشعرا صبا و دارای ماده تاریخ زیر می باشد : "چون جست صباش ز خرد مصرع تاریخ گفتا که بود ( مدرسه فتحعلی شاه ) " این ماده تاریخ به حساب حروف ابجد سال 1225 ه.ق را نشان می دهد . سردر ورودی مدرسه کتیبه ای مورخ 1226  ه.ق دارد و در جرزهای دو طرف و داخل محراب گنبد خانه نیز تاریخ  1226 ه.ق دیده می شود . این محراب دارای کتیبه دیگری به تاریخ 1229 ه.ق نیز می باشد . یک لوح سنگی بر سردر مدرسه فرمانی از حاجی میرزا محمد رضا موتمن السلطنه حاکم کاشان در تاریخ  1302 ه.ق است و در ذیل این فرمان تاریخ 1303 ه.ق دیده می شود . بانی مدرسه میرزا ابوالقاسم اصفهانی حاکم کاشان و معمار بنا محمد شفیع بوده است . در کتیبه های بنا نام خطاطان ابراهیم بن محمد رضا ، محمد تقی بن حسین ، محمد تقی این میرزا محمد اصفهانی و رجبعلی قاضی الخراسان دیده می شود و استاد کاشی کار بنا عبدالحی معرفی شده است  . اصل بنا از بناهای دوره حکومت فتحعلی شاه می باشد . ساختمان آن طی سال های 1221  تا 1229 ه.ق انجام شده و امر تدریس و تصدی موقوفات مدرسه به حاجی ملا احمد نراقی واگذار گشته است . در طول زمان مرمت ها و تغییراتی در بنای مدرسه صورت گرفته است . دو ایوان شمالی و جنوبی امروزه به فضاهای بسته و مدرس تبدیل شده اند . در دهه ی اخیر کاشی کاری قسمت های مختلف بنا تعمیر و بازسازی و سقف بعضی از قسمت ها تحکیم شده است .