مخمل بافي

مخمل پارچه اي است از جنس  ابريشم يا پنبـه كه يك روي آن صــاف و روي ديگرش داراي پرزهاي كوتاه ، متراكم و لطيف است كه در انواع مختلف شامل : مخمل ساده ، مخمل موجدار و مخمل نقش برجسته  توليد مي شود . قدمت اين نوع پارچه به دوران اوليه اسلامي باز مي گردد كه در ابتدا  براي جلد قران و سجاده استفاده مي شده  است .

مخمل كاشان با دارابودن ويژگي هاي منحصر به فرد چه از حيث طرح و نقش و چه به لحاظ ظرافت در بافت از اعتبار و شهرت جهاني برخوردار بوده است .لازم به ذكر است در حال حاضر بافت اين نوع پارچه منحصر به شهر كاشان مي باشد . تاریخ واقعی مخمل بافی در پرده ابهام است ، قدیمی ترین مخمل ایرانی شناخته شده در موزه هنرهای تزئینی پاریس است و كارشناسان زمان بافت آن را از سده دوازدهم یا پانزدهم میلادی معین كرده اند . این پارچه نفیس در قرن شانزدهم از جمله صادرات مهم ایران به شمار می رفته است  . برخی محققان ، آغاز پیدایش مخمل را به قرون اولیه اسلامی نسبت می دهند ، در دوران آل بویه و سلجوقی نیز پس از افت و ركود زری بافی ، بافندگان كاشانی برای جلد كتاب قرآن درصدد برآمدند تا پارچه ای با ارزش و در شان این كتاب ابداع كنند تا از طریق آن قرآن را حفظ كنند . در زمان صفویان مخمل نیز در كنار دیگر صنایع نساجی بیش از پیش شكوفا شده و پیشرفت های چشمگیری در نوع بافت ، رنگ آمیزی ، طرح و نقشه آن بوجود آمد . در این دوره مخمل های منقوش با پرز یكدست و گاه مخمل برجسته با تار و پودی از طلاو نقره بافته می شد.   مخمل كاشان از دیرباز شهرت فراوان داشته و در دوره قاجار نیز بیش از 42 نوع پارچه از جمله پارچه های زربافت ، مخمل ، اطلس و حریر در این شهر تولید می شده است ، اما از این دوره به بعد با ورود پارچه های خارجی و ماشینی شدن كارخانه های مخمل بافی از رونق آن كاسته شده  است . در حال حاضر ی دو دستگاه مخمل ساده و نقش برجسته در کارگاه هنرهای سنتی کاشان و چند تایی در هتل های سنتی کاشان دائر می باشد .
این هنر در گذشته در رنگ ها و طرح های مختلف برای جانماز ، جلد قرآن ، كت و عبا ، پرده و رویه مبل و صندلی ، رومیزی ، روتختی ، كوسن ، پرده و در تهیه لباس و جهیزیه نوعروسان استفاده می شده است.
مخمل پارچه ای است كه از نخ ابریشم یا پنبه تهیه می شود كه یك روی آن صاف و روی دیگر آن دارای پرزهای كوتاه ، متراكم ، لطیف ، نزدیك به هم و به یك سو خوابیده است . به عبارت ساده تر مخمل نوعی جامه پرزدار است . بافت مخمل به دو روش مخمل ساده و مخمل نقش برجسته از طریق دستگاه نساجی انجام می شود. هنرمندان برای تولید این پارچه از ابریشم طبیعی استفاده كرده و نقش های اصیل و سنتی به وجود می آورند. در بافت مخمل ، تار یا چله به كار رفته كه تولید پرز یا نقش می كند و چنانچه پارچه مخمل دارای نقوش برجسته باشد ، از ارزش بالاتری برخوردار است .