شهرجهانی نساجی سنتی

 کاشان از تمدنی ۸۰۰۰ هزار ساله برخوردار است و بنا به اطلاعات به دست آمده از باستان‌شناسان این منطقه نخستین خاستگاه یک‌جانشینی جهان است، جایی در کنار تپه‌های سیلک که انسان‌ها در کنار هم زندگی جمعی را پس از غارنشینی آغاز کردند و به حرفه‌های مختلف مشغول شدند.

انسان‌ها برای تهیه قوت و غذا و ادامه زندگی به کشاورزی و دام‌داری پرداختند، سپس برای تهیه لباس به صنعت نساجی و بافت پارچه از الیاف‌های طبیعی روی آوردند، از این‌رو کاشان خاستگاه نخستین‌های این صنعت به حساب می‌آید.

سال‌ها پیش بود که کاشان به‌عنوان شهر ملی نساجی کشور انتخاب شد، چراکه شواهد باستان‌شناسی حاصل از کاوش‌های سیلک وجود آثار بافت پارچه‌روی بعضی اشیا از جمله سفالینه‌ها، نشان‌دهنده وجود این صنعت در هزاره چهارم پیش از میلاد در کاشان بوده است.

بر اساس اطلاعات ثبت شده در کتاب تاریخ کهن ایران در سده یازدهم، ۸۰۰۰ کارگاه بافندگی و ۲۵۰ کارگاه ابریشم‌بافی در کاشان فعال است، اوج شکوفایی صنعت نساجی کاشان به دوره صفویه بازمی‌گردد که بافت انواع پارچه‌های حریر، ابریشم و زربافت به اوج خود رسیده بود.

مخمل‌بافی، شعربافی، مهارت بافت فرش، قالی‌بافی، زیلوبافی، گیوه‌بافی، رنگ‌رزی سنتی و مهارت بافت فرش جوشقان از جمله آثار ثبت شده در فهرست میراث ناملموس کشور مرتبط با نساجی سنتی بوده که از این خطه نشئت گرفته است.

پس از بافت پارچه تنوع طلبی انسان در رنگ‌ها سبب شد تا با مواد طبیعی همچون پوست‌های پیاز، گردو و انار به اختراع رنگ بپردازد، به‌نحوی که رنگ‌رزی سنتی یکی از قدیمی‌ترین مشاغل کاشان است که قدمت آن به دوران پیش از اسلام می‌رسد، در این حرفه با استفاده از پاتیل‌های بزرگ برای رنگ کردن کالای نساجی و با استفاده از مواد گیاهی و طبیعی انواع رنگ‌های مورد استفاده خود را تهیه می‌کردند.

این خطه زرخیز و فرهنگی از دیرباز با همت والا و تلاش هنرمندان آن در عرصه‌های مختلف در مقیاس جهانی بوده، در صنعت نساجی پیش‌رو و عنوان شهر نساجی سنتی را به خود اختصاص داده است.

وجود توتستان‌های فراوان در شهر کاشان نشان از گذشته پر بار این منطقه در پرورش کرم ابریشم و تولید نخ ابریشم دارد، وجود کارگاه‌های پرورش کرم ابریشم، پیله‌کشی، ورتابی، چله دوانی، کلیاب‌کشی و رنگرزی پشتوانه بزرگی برای صنایع نساجی کاشان بوده که علاوه‌بر فراهم آوردن امکانات اولیه صنعتگران و بافندگان ایشان را از دیگر شهرها بی‌نیاز می‌کرده و تمام مراحل تهیه مواد اولیه در سطح شهر انجام می‌شده است.

کاشان در سال ۱۳۹۷ در شورای ملی صنایع‌دستی به‌عنوان شهر ملی نساجی از سوی هیئت داوران انتخاب شده بود و شهریور سال گذشته با نظر شورای جهانی صنایع‌دستی به‌عنوان شهر جهانی نساجی انتخاب شد؛ کاشان پانزدهم آبان همان سال و در آئینی به‌عنوان شهر جهانی نساجی انتخاب و معرفی شد.

این شهر غنی دارای کارگاه‌های آموزشی نساجی، فروشگاه صنایع‌دستی، کافه، عکاس‌خانه، کارگاه‌های آموزش رنگرزی، چله پیچی، بافت انواع پارچه، گلیم، جاجیم، قالی‌بافی، خیاط‌خانه و طراحی پارچه است که نظر گردشگران خارجی و داخلی را به خود جلب می‌کند.