زیلوبافی

زیلو  شکل تکامل یافته از حصیر است و بافندگان آن از حصیر الهام گرفته‌اند و این فرش ارزشمند در کاشان  و یزد بافته می‌شود که  از جمله مهم‌ترین هنرها و صنایع دستی ایران به‌شمار می‌رود . این  زیرانداز در ایران تاریخی کهن دارد . به یقین می‌توان گفت بافت زیلو قرن‌ ها قبل از اسلام رایج بوده است چرا که شواهد موجود نشان می‌دهد در قرون اولیه اسلامی زیلو جز فرش‌های شناخته شده بود و بافت آن در بیشتر مناطق پهناور ایران رواج داشت . به ویژه آنکه زیلو کاربرد فراوانی در اماکن مذهبی داشت و از طرفی می‌توان گفت نام آن با بنای مذهبی گره خورده بود .

زیلو نوعی فرش یا زیر انداز شبیه به گلیم است که با نخ و پنبه با رنگ روشن و تیره بافته و در تکایا ، مساجد و حسینیه ها از آن استفاده می‌شود.  زيلو يكي از قديمي ترين دست بافته هاي كاشان است كه بنا به نوع آب و هواي كويري وگرم و خشك ، سازگاري خاصي با محيط دارد  و زير اندازي است از تار و پود پنبه كه در اندازه هاي مختلف  ( با توجه به  سفارشات ) و معمولا" در روش سنتي به صورت دو رنگ براساس نوع بافت اجرامي شود .

زیلو در نقش و بافت شباهت بسیاری به حصیر دارد و همانند حصیر یکی از موارد استفاده آن در مساجد ، مصلی و اماکن متبرکه است . کارشناسان احتمال می‌‌دهند که زیلو بافی تکامل شیوه بافت حصیر باشد یا اینکه بافندگان آن از شیوه بافت حصیر بهره برده اند . به هرحال زیلو از کهن ترین فراورده‌ های دست بافته است که دیرینگی آن را پیش از برآمدن اسلام می‌‌دانند . اما در این نکته که خاستگاه این نوع بافته و محل شکل گیری آن کجا است ، اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد .

رنگ زیلو :

زیلو بر خلاف سایر فرش ‌های تولید شده در ایران از تنوع رنگی کمی برخوردار است . اگر چه تعداد رنگ‌هایی که به طور مجزا در زیلوها به کار می‌رفته قابل توجه است ، هر فرش به تنهایی معمولا دارای دو رنگ بوده است ؛ مانند سبز ، نارنجی ، آبی ، سفید ، سورمه‌ای ، سفید ، گلی ، سفید ، قهوه‌ای ، سفید ، زرشکی ، سفید و گلی ، آبی . این سادگی و بی‌پیرایگی باعث شده است که زیلو با معماری مکانی که مفروش کرده بود ، هماهنگ شود . خاصه زیلوهای مسجدی که رنگ آبی و سفید آن تطبیقی کامل با رنگ کاشی‌ های فیروزه‌ای و رنگ آجرکاری‌ ها و گچ‌ بری ‌ها داشته است . بسیاری از نقوش زیلو نیز متأثر از نقش‌های آجرکاری‌ها و کاشی‌کاری‌های مساجد بوده است .

نقشه های زیلو:

زیلو دارای نقش های گوناگون و فراوان است و همین امر موجب برتری آن نسبت به سایر دست بافته های بدون پرز است . در زیلو ، نقش های مشترک سایر دست بافته ها و نیز نقش های معماری تزیینی نیز بافته می شود .

نقش های زیلو در هیچ یک از هنرهای تزیینی دیگر یافت نمی شود . تعداد این نقش ها بسیار است ، و این امر ، نشانه ابتکار استاد کاران و تسلط سنتی ایشان بر زیبایی شناسی این نوع دست بافت است .  این نقش ها و نقش مایه ها ، نام هایی محلی دارند . برخی از زیلوها تک نقش اند که پرکاربرد ترین نقشه است و بافت آن ساده و فقط نوشته ای در حاشیه مبنی بر وقف آنها بافته می شود ؛ برخی دیگر از زیلو ها سجاده ای و دارای نقش و نگار ترکیبی اند .

مهارت سنتی بافت زیلو در فهرست میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسیده است